Nowe typy uzależnień – jak nazywa się uzależnienie od internetu?
Alkoholizm, narkomania, lekomania to określenia od dawna obecne w naszym słownictwie. Tymczasem, wraz z rozwojem technologicznym i społecznym pojawiły się nowe formy uzależnień, które wymagają zdefiniowania. Większość społeczeństwa korzysta z dobrodziejstwa, jakim jest internet. Jednakże, pewna grupa ludzi używa tej zdobyczy cywilizacji w sposób nadmierny, sprowadzając negatywne konsekwencje dla swojego funkcjonowania w relacjach międzyludzkich, czy dla aktywności zawodowej. Jak nazywa się uzależnienie od internetu? Czym się objawia i jakie negatywne skutki wywołuje? Jak leczyć tego typu zaburzenia?
Siecioholizm, czyli uzależnienie od internetu
Uzależnienie od internetu jest zjawiskiem stosunkowo nowym, dlatego nie ukształtowało się jeszcze oficjalne nazewnictwo dotyczące tego rodzaju zaburzeń behawioralnych. Najczęściej można spotkać się z nazwą „siecioholizm”. W Polsce stosuje się także określenie „zespół uzależnienia od internetu – ZUI”, wprowadzony w życie przez znanego psychiatrę i psychologa prof. Andrzeja Jakubika. Alternatywnymi sformułowaniami stosowanymi przez specjalistów od terapii uzależnień są m.in. „sieciozależność”, „internetoholizm”, „cybernałóg”, albo „kompulsywne korzystanie z sieci”.
Czym się objawia uzależnienie od internetu?
Siecioholizm to poważne zaburzenie wymagające wdrożenia skutecznej terapii uzależnień od internetu. Dotyczy to osób, które nadużywają internetu, spędzając w sieci wiele godzin dziennie. Odbywa się to najczęściej kosztem godzin poświęconych na sen, pracę, naukę lub utrzymywanie relacji z ludźmi w sferze niewirtualnej. Kompulsywna utrata kontroli, objawiająca się wewnętrznym przymusem do ciągłego bycia on-line, sprowadza destrukcyjne skutki dla życia osoby uzależnionej, w każdej sferze życia. W efekcie, może dojść do rozpadu więzi rodzinnych, utraty pracy i innych poważnych konsekwencji.
Typy uzależnień internetowych
Rozróżnia się kilka typów uzależnienia od internetu. Najczęstsze z nich to:
- uzależnienie od sieci – najbardziej ogólny rodzaj siecioholizmu, polegający na przymusie bycia obecnym w sieci poprzez zalogowanie, obserwowanie i wszelkie inne formy aktywności,
- socjomania internetowa – uzależnienie od internetowych kontaktów społecznych, spędzanie wielu godzin na portalach społecznościowych i chatach,
- erotomania internetowa – uzależnienie od serwisów, filmów i zdjęć pornograficznych oraz chatów o tematyce erotycznej,
- przeciążenie informacyjne – trudny do ogarnięcia natłok informacji, będący skutkiem ciągłej potrzeby zasięgania wiedzy z internetu i dużej aktywności na wszelkiego rodzaju forach i chatach,
- uzależnienie od internetowych gier komputerowych.
Negatywne skutki siecioholizmu
Skutkiem uzależnienia od internetu jest zaniedbywanie relacji w rodzinie, ograniczenie kontaktów międzyludzkich, a także niewywiązywanie się z obowiązków zawodowych. Osoba uzależniona przedkłada aktywność w sieci ponad inne sprawy życiowe. Przejawia się to stopniowym zwiększaniem liczby godzin spędzanych w internecie, kosztem wszelkiej innej aktywności. Z czasem, zaburzeniu ulega rytm dobowy, a noc – zamiast odpoczynku – wykorzystywana jest na surfowanie w sieci. Nastawienie się wyłącznie na kontakty internetowe skutkuje trudnościami w nawiązywaniu i podtrzymywaniu kontaktów w świecie rzeczywistym oraz upośledzeniem w zakresie komunikacji werbalnej oraz niewerbalnej. Brak możliwości dostępu do internetu powoduje u osób uzależnionych rozdrażnienie, niepokój, a często także agresję. Poza psychicznymi konsekwencjami, uzależnienie wywołuje również negatywne skutki dla organizmu m.in. bóle pleców, kłopoty ze wzrokiem, zespół cieśni nadgarstka, nadwagę.
Leczenie internetoholizmu
Leczeniem opisanych zaburzeń zajmują się ośrodki do walki z uzależnieniami. Bogatą ofertę w zakresie terapii uzależnień behawioralnych, w tym siecioholizmu, mają także prywatne kliniki odwykowe. Pierwszym etapem leczenia powinno być zdiagnozowanie problemu, poprzez wychwycenie typowych symptomów, takich jak:
- występowanie przymusu bycia on-line,
- konieczność spędzania w sieci coraz więcej godzin,
- utrata innych zainteresowań,
- ograniczenie kontaktów w świecie rzeczywistym,
- zaniedbywanie obowiązków rodzinnych i zawodowych,
- pojawienie się syndromu abstynencyjnego (np. rozdrażnienie lub agresja wywołana brakiem dostępu do internetu).
Terapia, przeprowadzana przez ośrodek leczenia uzależnień od internetu, jest podobna do metod stosowanych w odniesieniu do innych uzależnień behawioralnych. Leczenie odbywa się w ramach terapii indywidualnej lub grupowej, podczas której pacjent korzysta ze wsparcia psychologa lub terapeuty leczenia uzależnień. W pierwszym etapie polega to na uświadomieniu pacjentowi, jak poważnym zagrożeniem jest nadużywanie aktywności w internecie. Kolejnym krokiem jest stopniowe ograniczanie godzin poświęconych na surfowanie w sieci i kształtowanie właściwych zachowań. Bardzo ważne jest nabycie umiejętności organizowania czasu wolnego i zdobywania nowych zainteresowań. Jednym z rozwiązań stosowanych przez specjalistów z centrum terapii uzależnień jest prowadzenie dzienniczka, w którym odnotowywane są nowe formy aktywności, jak i czas spędzony w internecie.